Próby zawiązania zarówno klubu jak i Komisji Wysokogórskiej były podejmowane w roku 1951 i 1952, niestety bezskutecznie z powodu braku odpowiedniej ilości członków[1].
Inicjatorem powstania klubu turystyki górskiej był ks. dr Tadeusz Hanelt, który przybył do Gniezna po ukończonych studiach na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim. W czasie studiów uniwersyteckich zdobył blachę przodownika GOT i działał w Okręgowej Komisji Turystyki Górskiej w Lublinie, dlatego postanowił skupić zwolenników tejże turystyki z Gniezna i okolic w jedną organizację.
Na początku września 1971 r. w „Przemianach” ukazała się notatka następującej treści:
„17 września 1971 r. o godz. 19 w lokalu Oddziału PTTK przy placu Boh. Stalingradu 9 odbędzie się organizacyjne zebranie Klubu Turystyki Górskiej, na które wszystkich miłośników gór zaprasza Zarząd Oddziału PTTK w Gnieźnie”
I tak 17.09.1971r. w lokalu PTTK zebrało się 13 miłośników gór oraz Prezes Oddziału Maksymilian Kozłowski i sekretarz Zbigniew Kąkolewski. Zebrani zaaprobowali przedstawiony przez Tadeusza Hanelta tymczasowy statut Klubu, nadający mu uprawnienia Oddziałowej Komisji Turystyki Górskiej i wybrali 4-osobowy zarząd. Pierwszym prezesem został Bogdan Kaźmierczak[3].
Należy dodać, że Tadeusz Hanelt przyjął funkcję wiceprezesa uważając, że jako profesor Seminarium Duchownego nie może piastować stanowiska prezesa, bo utrudni działalność Klubowi. Służba Bezpieczeństwa była jednak na tyle spostrzegawcza, iż dostrzegła „niebezpieczeństwo” grożące socjalizmowi ze strony księdza, który tworzy klub górski, dlatego też dokładała wszelkich starań, by uniemożliwić działalność młodemu Klubowi. Efektem tych działań była szybka, bo złożona już 5.11.1971 r. rezygnacja prezesa Bogdana Kaźmierczaka[4].
Pismem z dnia 20.03.1972 r. nr SW.II-90/13/72 Wydział Spraw Wewnętrznych wezwał, pod groźbą kary grzywny, Zarząd PTTK w Gnieźnie do przekazania danych osobowych członków Klubu Turystyki Górskiej[5]. W związku z tym drugi z kolei prezes Klubu Teresa Krzywicka, nękana propozycjami współpracy z SB, rezygnuje ze stanowiska w czerwcu 1972 r[6].
Członkami założycielami Klubu według listy z 17.09.1971 r. byli: Stanisław Bukowski, Tadeusz Hanelt, Kazimiera Helmin, Józef Hetnał, Bogdan Kaźmierczak, Ewa Kaźmierczak, Teresa Krzywicka, Władysław Patyk, Witold Urbaniak, Małgorzata Wadzyńska, Teresa Wadzyńska, Jerzy Waleriańczyk i Walerian Występski[7].
Na Walnym Zebraniu 3.11.1972 r. zostaje uchwalony regulamin, który ustala obowiązek odbycia stażu kandydackiego w Klubie i instytucję członka wprowadzającego. Istnieją 4 stopnie członkowskie: sympatyk, uczestnik, członek zwyczajny i honorowy. Od członków uczestników wymaga się posiadania małej srebrnej GOT. Do tego regulaminu (a właściwie statutu) wprowadzono na Walnym Zebraniu 15.12.1974 r. uzupełnienie precyzujące, że Klub nazywa się „Ornak”. Natomiast wzór odznaki klubowej - herb Gniezna na tle Mnicha- został ustalony 25.01.1976 r.
W 1972 r. Klub liczył 36 członków i zaczynał „zaliczać” góry w Polsce i w państwach „demokracji ludowej”. Klubowe spotkania miały charakter kulturalno-szkoleniowy. Do roku 1977 spotkania odbywały się w Klubie „Medyk”, a później do 1992 r. w „Spomaszu”. Od 1993 r. klubowicze spotykają się na terenie Gnieźnieńskiej Spółdzielni Mieszkaniowej przy ulicy Budowlanych 2.
Walne Zebranie 5.12.1973 r. wybrało prezesem Tadeusza Hanelta, który piastował tę funkcję nieprzerwanie do 7.01.1997 r.
W roku 1978 uchwalono nowy regulamin. W miejsce Komisji Rewizyjnej regulamin wprowadza Radę Klubu, która obok funkcji dawnej Komisji Rewizyjnej spełnia obowiązki Sądu Koleżeńskiego. Przewodniczący Rady Klubu jest stałym przewodniczącym Walnego Zgromadzenia przez okres kadencji. Nowym organem doradczym Prezesa jest odtąd Rada Przodowników. W 1978 r. Zarząd Klubu ustanowił własną odznakę górską „Trzy Diamenty”, która będzie przyznawana posiadaczom dużej złotej GOT, którzy uczestnicząc w klubowych wyprawach górskich zdobędą
w trzech krajach szczyty położone powyżej 2500 m n.p.m.
W 1978 r. Klub zorganizował IX Zlot Przodowników Turystyki Górskiej Wielkopolski. Ponadto staraniem Zarządu w 1980 r. zostaje zorganizowany po raz pierwszy kurs organizatorów turystyki dla środowiska gnieźnieńskiego, który ukończyło 35 osób. Komisja Turystyki Górskiej Zarządu Głównego PTTK powołuje w tymże roku Terenowy Referat Weryfikacyjny GOT. Jego przewodniczącym zostaje Tadeusz Hanelt.
Rok 1981 zapisuje się w historii Klubu organizacją przez Tadeusza Hanelta pierwszej wyprawy w Alpy francuskie. Wyprawa została uwieńczona zdobyciem 11.08.1981 r. Mont Blanc 4807 m n.p.m. przez czterech klubowiczów: Andrzeja Borowskiego, Wincentego Dończyka, Bogumiła Kierzkowskiego, Witolda Lewandowski i członka KG „Grań” z Poznania Zygmunta Maćkowiaka. „(...) 15 uczestników wyprawy z Gniezna, było dotychczas jedynymi w Wielkopolsce, którzy jako klub górski wyruszyli na Mont Blanc, by w 5 – osobowej grupie zdobyć go w roku 1981”[8].
Od 1984 r. z inicjatywy Mirosława Tomaszewskiego zostaje poszerzona „oferta” sobotnio-niedzielnych wycieczek pieszych, Klub bierze udział w rajdach PTTK. Rok później dzięki zaangażowaniu Tadeusza Gajdy zawiązuje się sekcja narciarska. Następuje wzrost kadry przodownickiej, zostaje opracowany informator o Klubie, zapraszani prelegenci przybliżają klubowiczom Himalaje, Nową Gwineę, Indochiny.
W 1986 r. Klub był organizatorem XIV Zlotu Przodowników Turystyki Górskiej Ziemi Wielkopolskiej. Zlot był poświęcony pamięci Kazimierza Kantaka – działacza Towarzystwa Tatrzańskiego – w setną rocznicę śmierci. W Zlocie uczestniczyły 62 osoby.
Wzrasta liczba obozów górskich. Mają miejsce wyprawy w Alpy Francuskie, Pireneje, góry Bułgarii oraz Tatry Słowackie. „Ornakowcy” wyjeżdżają w góry Francji, Austrii, Szwajcarii, Jugosławii i Grecji. W roku 1989 Stanisław Puchała organizuje wyprawę do Turcji, podczas której czterech klubowiczów wchodzi na Ararat.
XX-lecie Klubu w 1991 r. uświetnia zbiorowe wejście 60 członków na „świętą górę” – Ornak. Natomiast w październiku zorganizowany został rajd pieszy zakończony mszą św. polową nad Jeziorem Strzyżewskim. Akademia Jubileuszowa gromadzi w sali „Spomaszu” przedstawicieli Zarządu Miasta z Prezydentem Bogdanem Trepińskim na czele i reprezentantów bratnich klubów
z Wielkopolski.
W 1992 r. Stanisław Puchała zorganizował największą w dziejach Klubu wyprawę górską
do Afryki Północnej. Trwała ona 6 tygodni i dotarła do 7 krajów: Niemiec, Francji, Hiszpanii, Maroka, Algierii, Tunezji i Włoch. Zdobyto wtedy najwyższy szczyt Pirenejów Pico de Aneto 3404 m n.p.m. i najwyższy szczyt Atlasu Tubkal 4167 m n.p.m.
W 1993 roku ponownie pięć osób wchodzi na Mont Blanc. W roku 1996 Tadeusz Gajda zdobywa Elbrus w Kaukazie. W tym samym roku członkowie obozu Krystiana Grajczaka, podczas pobytu w Dolamitach, spotykają się z Ojcem Świętym Janem Pawłem II. Rok 1997 przynosi zdobycie przez Ewę Dobrogowską i Wincentego Dończyka najwyższego szczytu Afryki – Kilimandżaro. Kilka miesięcy później w Maroku Tadeusz Gajda zdobywa Tubkal.
Rok 1996 to rok XXV-lecia Klubu. Obchody „Srebrnego Jubileuszu” podzielone były na dwie części. Pierwsza rozpoczęła się 21 września mszą św. w kościele św. Jerzego, a następnie odbyła się część oficjalna i Bal Jubileuszowy w restauracji „Europejska”. Poza członkami Klubu wzięli w niej udział przedstawiciele zaprzyjaźnionych klubów górskich, reprezentant GKTG Marek Staffa oraz Prezydent Gniezna dr Bogdan Trepiński. Druga część to wspólny klubowy wyjazd 27 września
w Tatry zorganizowany przez Tadeusza Gajdę. Na szczycie naszej „świętej góry”- Ornaku znalazło się 49 członków Klubu, którzy odśpiewali hymn klubowy i zapalili świeczki, które symbolizowały watrę.
W czasie Walnego Zebrania w dniu 7.01.1997 r. wybrano nowe władze Klubu. Wobec rezygnacji Tadeusza Hanelta z kandydowania, na Prezesa wybrano Henryka Michalaka. Tadeusz Hanelt – założyciel i wieloletni Prezes został Honorowym Prezesem Klubu.
Rok 1998 to rok Skandynawii. Wyjazd w trudne, surowe warunki klimatyczne poprzedziło wiele przygotowań. 24 dniową wyprawą kierowali Krystian Grajczak i Bernarda Kowalska. W tym samym roku Wincenty Dończyk wędruje po Kaukazie zdobywając między innymi Elbrus 5642 m n.p.m.
Od roku 2000 Sławomir Skudzawski organizuje cykl wypraw na szczyty Korony Europy. Jest cykl wypraw turystycznych, których celem jest dotarcie do różnych krajów naszego kontynentu
i zdobycie najwyższych szczytów leżących na ich terenie. Dotychczas zdobyto 35 szczytów. „Korona Europy” to nie tylko zdobywanie szczytów, ale także możliwość podziwiania zabytków i wspaniałej przyrody w różnych zakątkach tej części świata oraz znakomita okazja do poznania historii i kultury wielu narodów.
Od 2002 r. rozpoczyna się seria obozów rodzinnych, czyli wypraw pokoleniowych mających na celu zainteresowanie dzieci i młodzieży działalnością Klubu, prowadzonych przez Krystiana Grajczaka. Rok 2002 to również początek serii wypraw na Ukrainę, które organizuje Józef Szymański. Drogi prowadzą uczestników na Kresy Wschodnie, Krym, Gorgany, Czarnohorę, Świdowiec, Borżawę i Bieszczady Wschodnie.
Koniec roku 2002 przynosi klubowy rekord wysokości. 8 grudnia Wincenty Dończyk zdobywa w Ekwadorze Chimborazo 6310 m n.p.m.
Klub bierze aktywny udział w powołanej z inicjatywy Tadeusza Hanelta w 1999 r. Wielkopolskiej Konfederacji Klubów Górskich. W roku 2001 Klub przewodniczył tejże Konfederacji. W zorganizowanym w Gnieźnie II Zlocie WKKG uczestniczyło 69 turystów z bratnich klubów
z Poznania, Kalisza, Konina, Jarocina, Ostrowa Wielkopolskiego i Gorzowa Wielkopolskiego.
Na Walnym Zebraniu 7.01.2003 r. prezesem zostaje Krystian Grajczak. Decyzją Walnego Zebrania, w uznaniu dla zasług Henryka Michalaka, nadano mu stopień członka Honorowego Klubu.
Członkowie naszego Klubu byli również zaangażowani w przedsięwzięcia organizowane przez Oddział PTTK w Gnieźnie, Wielkopolską Korporację Oddziałów PTTK i Zarząd Główny PTTK. Wiele osób z Klubu przygotowywało obchody 65-lecia i 70-lecia Turystyki na Ziemi Gnieźnieńskiej w 1998 r. i w 2003 r. Członkowie Klubu zaangażowani byli w organizację XXX CZAK-u, który miał miejsce w Skorzęcinie i organizację V Kongresu Krajoznawstwa Polskiego, który odbył się w Gnieźnie od 7 do 10 września 2000 r. Z Klubu w organizację Kongresu były zaangażowane następujące osoby: Kazimiera Helmin odpowiedzialna za koordynację spotkań; Maria Dziel, Krystian Grajczak, Walenty Kaźmierczak, Mirosław Tomaszewski i Dorota Waraczewska odpowiedzialni za sprawy kwatermistrzowskie; Tadeusz Gajda odpowiedzialny za stoisko Poczty Polskiej.
Ponadto Klub był organizatorem w dniach 25-28.05.2006 r. XXVI Ogólnopolskiego Zlotu Klubów Górskich PTTK, który odbył się w Górach Bystrzyckich w schronisku PTTK „Jagodna”. Patronat nad Zlotem objęli: Prezydent Miasta Gniezna Jaromir Dziel oraz Burmistrz Miasta i Gminy
w Bystrzycy Kłodzkiej Bogdan Krynicki. Komandorem Zlotu był Krystian Grajczak, zastępcą Włodzimierz Rutkowski, sekretariat prowadziła Maria Gajda, finansami zajmowała się Elżbieta Ewiak, kwatermistrzem był Tomasz Wilkosz, a nad sprawnym przebiegiem wycieczek górskich czuwał Jan Sobański. W Zlocie uczestniczyło 50 osób z 13 klubów górskich z całej Polski[9].
Klub jest również współorganizatorem wielu rajdów organizowanych przez Oddział PTTK: Rajd Zimowy, Ogólnopolski Rajd Królewski, Rajd Śladami Starej Baśni, Na spotkanie Jesieni
w Czerniejewie, Jesień na Ziemi Gnieźnieńskiej, Rajd Niepodległości, Rajd Powstańców Wielkopolskich, a ostatnio Ogólnopolski Rajd Śladami Historii. Ponadto Klub organizuje sobotnio-niedzielne wycieczki i rajdy: „Nie bójmy się zimy”, „Topienie Marzanny”, „Majówka u Hani”, „Noc Kupały”, Święto Klubu – „Rajd Rocznicowy”, „Pieczenie ziemniaka”, „Zaduszkowy”, „W nieznane”, „Rajd Słynnych Miejscowości”.
Działalność klubowa jest ustabilizowana. Liczba członków i kandydatów nie zmienia się
od lat i utrzymuje się na poziomie 110-120 osób. Każdego roku odbywa się 12-14 obozów górskich,
w tym 2-3 zagraniczne. Do tradycyjnych przedsięwzięć należy między innymi rozpoczęcie
i zakończenie sezonu górskiego, Imieniny i Wigilia w Klubie, wielodniowe wycieczki autokarowe, spotkania z klubami górskimi z Wielkopolski. Na początku listopada szczególnie czcimy pamięć naszych kolegów, którzy odeszli na „Wieczną Wędrówkę”.
Aktywny i coraz liczniejszy udział członków Klubu w obozach, wycieczkach, rajdach oraz innych imprezach pozwala z entuzjazmem spoglądać w przyszłość. Klub rozwija się i trzeba mieć nadzieję, że taka tendencja zostanie utrzymana, gdyż jeszcze ma wiele gór do zdobycia i wiele ciekawych miejsc do obejrzenia.
Szczególnym powodem do radości i dumy klubowiczów jest fakt, że dwóch członków Klubu jest Członkami Honorowymi PTTK.
Kazimiera Helmin tę godność otrzymała 14.09.2001 r. podczas XV Walnego Zjazdu PTTK, jako szczególnie zasłużona dla PTTK oraz rozwoju turystyki i krajoznawstwa w Polsce.
Na kolejnym XVI Walnym Zjeździe PTTK 17.09.2005 r., w uznaniu zasług w propagowaniu turystyki górskiej w Wielkopolsce i Polsce, zostaje wyróżniony godnością członka Honorowego PTTK Prezes Honorowy Klubu ks. dr Tadeusz Hanelt.
Do dziś aktualna jest Jego maksyma, że ,,nie ma pełnego przeżycia gór bez przyjaźni z ludźmi, którzy nam towarzyszą i po to, by ludzi takich znaleźć i wspólnie z nimi poznawać góry – istnieje Klub”[10].
[1] Protokólarz posiedzeń Zarządu Oddziału PTTK w Gnieźnie, 1951-1954.
[2] Powstaje klub turystyki górskiej, Przemiany Ziemi Gnieźnieńskiej nr 9 (80), wrzesień 1971.
[3] T. Hanelt (opr.), Rys Historyczny, Klub Górski „Ornak” 1971-1991, s. 5.
[4] tamże, s. 5-6.
[5] Archiwum Oddziału PTTK Ziemi Gnieźnieńskiej w Gnieźnie.
[6] T. Hanelt (opr.), Rys Historyczny, Klub Górski „Ornak” 1971-1991, s. 6.
[7] tamże, s. 7-8.
[8] M. Staski, Z Gniezna na Mont Blanc, Przemiany Ziemi Gnieźnieńskiej nr 11(204), listopad 1981.
[9] K. Grajczak, M. Kaźmierczak (opr.), Rys historyczny, Klub Górski PTTK „Ornak” w Gnieźnie 1971-2006,
s. 25.
[10] S. Puchała, Dwadzieścia lat „Ornaku”, Wierchy Tom 95, Wrocław-Kraków 1993, s. 255.